2020 йил 1 июлдан бошлаб Давлат солиқ қўмитаси ўзини ўзи банд қилган фуқароларни рўйхатдан ўтказишни бошлади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг жорий йил 8 июнь кунги “Тадбиркорлик фаолияти ва ўзини ўзи банд қилишни давлат томонидан тартибга солишни соддалаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорига асосан ўзини ўзи банд қилган шахслар шуғулланиши мумкин бўлган фаолият фаолият турлари сони 24 тадан 67 тагача кенгайтирилди.
Янги тартибга кўра, уйда репетиторлик қилиш, сартарошлик хизматлари, калитлар тайёрлаш, миллий нон ва патирларни тайёрлаш ва сотиш, видео ва фотосуратга олиш хизматлари каби 67 та фаолият тури билан шуғулланувчилар ўзини ўзи банд қилган шахс сифатида рўйхатдан ўтишлари мумкин.
Ўзини ўзи банд қилганлар – бу хизматлар кўрсатишда мустақил равишда шахсий меҳнати билан иштирок этадиган, меҳнат даромадини олиш учун иш олиб борувчи шахслар. Бунда улар якка тартибдаги тадбиркор сифатида рўйхатга олинмайди ва ёлланма ходимлар меҳнатидан фойдаланмайди.
Ўзини ўзи банд қилган фуқаро сифатида рўйхатдан ўтишни хоҳловчилар буни “Soliq” мобил иловасидан фойдаланган ҳолда ёки жисмоний шахсларнинг шахсий кабинети орқали масофадан туриб, бепул амалга ошириши мумкин.
“Soliq” мобил иловаси орқали рўйхатдан ўтиш учун ЖШШИР (жисмоний шахснинг шахсий идентификация рақами, ПИНФЛ) ёки ЭРИ (электрон рақамли имзо) ва шахсий телефон рақамини киритиш талаб этилади.
Жисмоний шахс сифатида шахсий маълумотлар киритилганидан сўнг, фаолият турини танлаш лозим. Бир йўла бир нечта фаолият турларини танлашнинг ҳам иложи бор. Фаолият кўрсатиш жойи – вилоят ва туман (шаҳар), албатта, кўрсатилиши керак.
Рўйхатга олиш натижаларига кўра, ўзини ўзи банд қилганлик тўғрисидаги маълумотлар Солиқ тўловчиларнинг ягона реестрига киритилади ва фойдаланувчига рўйхатга олинганини тасдиқловчи матрицали штрих код (QR код) юборилади. QR кодли маълумотномани хоҳишга кўра чоп эттириш мумкин.
Яқин кунларда янги функция ишга туширилади – рўйхатдан ўтишда селфи қилиб (ўзини суратга олиб) уни мобил илова орқали юбориш талаб этилади. Бу солиқ органларида сақланадиган шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш учун зарур. Фотосурат ДПМ (Давлат персоналлаштириш маркази)нинг биометрик маълумотлари билан таққосланади ва мос келган тақдирда, мурожаатчининг шахси тасдиқланган деб ҳисобланади.
Ўзини ўзи банд қиладиганлар расман рўйхатдан ўтгандан сўнг, қонуний равишда ишлашлари, шунингдек, мижозлардан қабул қилинган барча буюртмаларни расмийлаштириш ва сақлаши мумкин. Маълумотлар базасида ҳар бир буюртма учун ишларнинг сони ва қиймати, шунингдек мижознинг телефон рақами тўғрисидаги маълумотлар сақланади. Буюртма асосида чек шакллантириш ва уни мижозга юбориш имконияти мавжуд.
Ўзини ўзи банд қилганлар ҳар ой якуни бўйича буюртма асосида олинган даромадлари ва харажатлари ҳисобини юритиши ва ижтимоий солиғини ҳисоблаши мумкин. Исталган вақт оралиғи учун даромадлар ва харажатлар ҳақидаги тўлиқ маълумотлар биргина тугмани босиш орқали шакллантирилади.
ПҚ-4742-сонли қарорнинг 3 бандига асосан ўзини ўзи банд қилган шахслар 2020 йил учун ижтимоий солиқни базавий ҳисоблаш миқдорининг камида 50 фоизи ҳажмида тўлайди. Ушбу сумма тўлиқлигича бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига йўналтирилади. Солиқларни тўлаш масофадан туриб, мобил илова ёки ҳар қандай электрон тўлов тизими орқали амалга оширилади. Бу жисмоний шахслар учун солиқ тўлаш жараёнига ўхшайди. Энди солиқ мажбуриятларини солиқ органларига ташриф буюрмасдан бажариш мумкин.
Ҳозирги вақтда ўзини ўзи банд қилган фуқаролар учун хизмат турлари ва имкониятлар кенгаймоқда. Бир қатор муҳим функциялар ва қулайликлар ишлаб чиқилмоқда. Мисол учун, хизматларни машҳур электрон майдончаларда реклама қилиш, кўрсатилган хизмат учун тўловларни қабул қилиш (P2P) имкониятлари яратилмоқда. Мижозлар базаси билан алоқа ўрнатиш исеъмолчилар томонидан берилган баҳо ва фикр мулоҳазаларни кўриш имконини беради. Мобил илованинг Android версияси билан бир қаторда iOS версияси ҳам яратилмоқда.
К.АКБАРОВ,
